Vroegsignalering bij hypotheekachterstanden: waarom extra aandacht voor kwetsbare huishoudens nodig is
In de strijd tegen problematische schulden, zijn gemeenten wettelijk verplicht om vroegsignalering toe te passen. De signaalpartners staan vast, maar geregeld wordt er geëxperimenteerd met het uitbreiden van die groep. Zo loopt er sinds 2022 de pilot 'Vroegsignalering hypotheken', waarin gemeenten en hypotheekverstrekkers onderzoeken of vroegtijdig signaleren van hypotheekachterstanden grotere financiële problemen kan voorkomen. Vanwege aanvankelijk tegenvallende aantallen signalen, werd de pilot begin 2024 uitgebreid naar negen gemeenten en vier hypotheekverstrekkers. Met effect. In dit artikel kijken we naar de uitkomsten en de implicaties van die pilot.
Wat houdt de pilot in?
De pilot onderzoekt dus specifiek of hypotheekachterstanden bruikbare signalen zijn om problematische schulden te voorkomen. Uit de recente evaluatie van de NVVK* blijkt dat 55% van de gemelde huiseigenaren eerder niet bekend was bij gemeenten. Dankzij intensieve telefonische opvolging – die gemeenten effectiever vonden dan huisbezoeken – zijn juist deze nieuwe huishoudens goed bereikt. Van deze groep accepteerde uiteindelijk 35% de aangeboden hulp. Een groep die dus anders niet in beeld was gekomen en mogelijk te kampen had gehad met groeiende financiële problemen.
Gemeenten en hypotheekverstrekkers waarderen de samenwerking in de pilot en benadrukken het belang van verdere verbeteringen, zoals meer automatisering en betere terugkoppeling tussen de partijen. Specifiek noemen ze de noodzaak van structurele en snelle uitwisseling van informatie om efficiënt te blijven werken. Kort op de bal zitten is bij deze problematiek van extreem toegevoegde waarde.
Interessant is verder dat een deel van de bereikte huishoudens behoort tot de kwetsbare hand-to-mouth groep, huishoudens zonder financiële buffers die hun inkomen direct uitgeven. Een groep die bij de wettelijke signalen buiten beeld blijft, maar wel degelijk in de problemen kan raken.
Extra kwetsbaar: hand-to-mouth huishoudens
Volgens het CPB behoort ongeveer 13% van de Nederlandse huishoudens tot de zogenaamde hand-to-mouth groep*. Hierdoor zijn zij extra kwetsbaar voor onverwachte financiële tegenvallers zoals stijgende hypotheeklasten, energieprijzen of inkomensverlies door bijvoorbeeld baanverlies of ziekte.
Dit risico wordt versterkt doordat woningbezitters binnen deze groep vaak geen direct beschikbare financiële middelen hebben, ondanks mogelijke overwaarde op hun woning. Dit vergroot de kans op betalingsproblemen en mogelijk zelfs gedwongen woningverkoop. Het CPB benadrukt daarbij dat huishoudens zonder financiële buffer direct hun uitgaven moeten beperken bij inkomensverlies, waardoor hun financiële situatie verder verslechtert.
Juist voor deze groep maakt vroegsignalering een essentieel verschil: hoe eerder er hulp wordt aangeboden, hoe kleiner de kans op langdurige financiële problemen.
Persoonlijke benadering en maatwerk
Bij Certin ondersteunen we hypotheekverstrekkers al bij hun contact met klanten in achterstand. Organisaties die dus al zelf in actie komen bij gemiste facturen, in plaats van af te wachten of experimenten leiden tot uitbreiding van het aantal verplicht op te volgen signalen vanuit gemeenten. Hypotheekverstrekkers pakken zo niet alleen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid in de strijd tegen problematische schulden, maar behouden ook meer regie over hoe de gesprekken plaatsvinden: alles vanuit de eigen merkidentiteit én communicatie filosofie.
We geloven sterk in persoonlijk contact als meest effectieve methode om financiële problemen vroegtijdig aan te pakken en verdere escalatie te voorkomen. Onze ervaringen sluiten daarmee aan bij de conclusies uit het genoemde experiment: persoonlijk en proactief telefonisch contact werkt het beste.
Door onze slimme inrichting van het vroegsignaleringsproces bereiken we ruim vier keer meer inwoners met betalingsachterstanden. We combineren persoonlijk contact met slimme technologie en data-analyse om optimale contactmomenten te bepalen.
Onze aanpak maakt duidelijk onderscheid tussen verschillende typen betalingsachterstanden. Door direct bij eerste, kleinere signalen in te grijpen, voorkomen we dat schulden groter worden en uitgroeien tot complexe problematiek. Onze medewerkers zijn getraind om echt maatwerk te leveren en de hulpvraag achter de betalingsachterstand te herkennen.
Samenwerking als sleutel tot succes
De resultaten van het experiment tonen aan hoe effectief samenwerking tussen gemeenten en hypotheekverstrekkers kan zijn. Door informatie te delen en proactief samen te werken, kunnen meer huishoudens worden bereikt en ondersteund voordat schulden uit de hand lopen. Contact met een groep die anders waarschijnlijk nog (te) lang buiten beeld blijft.
Bij Certin zien we tegelijk dat deze samenwerking niet de enige route is naar een schuldenvrij Nederland. Hypotheekverstrekkers kunnen ook zelf, proactief en zonder tussenkomst van de gemeente contact zoeken met klanten in achterstand en zo hun steentje bijdragen.
Daarom zijn we actief in gesprek met verschillende banken en hypotheekverstrekkers om ook buiten de wettelijke verplichtingen en pilots mogelijkheden te verkennen voor vroegtijdig persoonlijk contact binnen de eigen processen. Dat persoonlijke gesprek loont.
Tijd om te investeren in effectieve vroegsignalering
Het is duidelijk dat vroegsignalering bij hypotheekachterstanden een uiterst effectief middel is, zeker voor kwetsbare huishoudens zonder financiële buffer. Een integrale aanpak waarbij gemeenten en hypotheekverstrekkers intensief samenwerken en actief inzetten op persoonlijk contact en maatwerk maakt daarbij echt het verschil. De pilot loopt ook nog dit kalenderjaar door, maar de eerste resultaten laten zien dat de inspanningen een verankering in de wet verdienen.
Meer lezen over onze inspanningen op het gebied van vroegsignalering? Lees dan hier alles over onze dienstverlening.
